حیوانات عجیب و غریب استرالیا 

استرالیا که از نظر تنوع زیستی مکانی بی‌نظیر و شگفت‌انگیز است، خانه و زیستگاه برخی از منحصر به فردترین و جذاب‌ترین حیوانات روی کره زمین نیز به شمار می‌رود. از کیسه‌داران مشهور و نمادینی مانند کانگورو و کوالا گرفته تا خزندگان کشنده و حشرات سمی، حیات وحش استرالیا توجه و نگاه مردم سراسر جهان را به خود جلب کرده است. در این مقاله از سلکت ویزا، حیوانات متنوع و بعضا خطرناک استرالیا را بررسی خواهیم کرد و موجوداتی باورنکردنی که در این سرزمین وسیع و متنوع زندگی می‌کنند، معرفی می‌کنیم.

جذاب‌ترین حیوانات استرالیا

کوئوکا (Quokka)

کوئوکا کیسه‌داری کوچک و تقریبا به اندازه یک گربه خانگی است. کوئوکا جزئی از خانواده درازپایان، همان خانواده کانگوروها، است و عمدتا یک گیاهخوار شبگرد است. محدوده زیستی کوئوکا نسبتا کوچک است و فقط می‌توانید آنها را در جنوب غربی استرالیا و در چند جزیره اطراف سواحل پیدا کنید. کوئوکا توسط اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) و دولت استرالیا به عنوان گونه‌ای آسیب‌پذیر طبقه‌بندی شده است و جمعیت آن‌ها رو به کاهش است. کوئوکاها در حال حاضر با تهدیدات ناشی از تخریب زیستگاه و گونه‌های مهاجمی مانند روباه و گربه وحشی مواجه هستند. کوئوکاها یک جاذبه توریستی مهم در غرب استرالیا هستند و افراد بسیاری را جذب این مناطق می‌کنند. گرچه افرادی که تلاش می‌کنند با آنها سلفی بگیرند ممکن است کوئوکاها را در معرض خطر قرار دهند.

نوک‌اردکی (Platypus)

نوک‌اردکی یا پلاتیپوس یک پستاندار تخمگذار (یا مونوترم) است و به شکلی است که انگار سه حیوان مختلف با هم مخلوط شده است، دارای بدن موش کور، دم سگ آبی و منقار اردک است. بدن نوک‌اردکی با خز ضد آب پوشیده شده است.

نوک‌اردکی پستانداری نیمه آبزی و بومی سواحل شرقی استرالیا و ایالت تاسمانی است. این گونه در تالاب‌ها زندگی می‌کند و اگرچه هنوز نوک‌اردکی از گونه‌های آسیب‌پذیر یا در خطر انقراض تلقی نمی‌شود، اما به عنوان نزدیک به تهدید (NT) طبقه‌بندی می‌شوند و به دلیل خشکسالی‌ها و کاهش جریان رودخانه‌ها ناشی از توسعه مسکونی، تجاری و کشاورزی در این مناطق با کاهش جمعیت روبرو هستند. نوک‌اردکی از سوی دولت استرالیا برای قرار گرفتن در لیست در معرض خطر پیشنهاد شده است.

چنگ‌مرغ (Lyrebird)

چنگ‌مرغ یا مرغ چنگ توانایی شگفت‌انگیزی در تقلید صداهای محیط خود دارد. این پرنده‌ها به دلیل شکل پرهای زیبای‌ دمشان اینگونه نامگذاری شده‌اند و از راسته گنجشک‌سانان هستند. چنگ‌مرغ‌ها پرندگانی بزرگ با توانایی پرواز ضعیف هستند و اغلب و در درجه اول بر روی زمین زندگی می‌کنند و از حشرات تغذیه می‌کنند. یکی از گونه‌های چنگ‌مرغ، چنگ‌مرغ والا (Superb lyrebird)، بومی جنوب شرقی استرالیا و جنوب تاسمانی است، در حالی که گونه دیگر، چنگ‌مرغ آلبرت (Albert’s lyrebird)، در منطقه کوچکی بین نیو ساوت ولز و کوئینزلند، در حوالی ساحل شرقی زندگی می‌کند. هر دو گونه از نظر انقراض به عنوان کمترین نگرانی (LC) طبقه‌بندی می‌شوند. با این حال، اثرات تغییرات آب و هوایی در حال تبدیل شدن به تهدیدی برای آن‌ها است.

مورچه‌خورک پوزه‌کوتاه (Short-beaked echidna)

مورچه‌خورک دارای خارهایی شبیه خارپشت و منقاری پرنده مانند است و مثل خزندگان تخم می‌گذارد. همچنین مورچه‌خورک به نوزادان خود شیر می‌دهد (مانند همه پستانداران) اما نوک سینه ندارد و شیر فقط از پوست پستان بیرون می‌زند و نوزاد مورچه‌خورک آن را می‌لیسد. نام این پستاندار (Echidna) از موجودی از اساطیر یونان که نیمی زن و نیمی مار بود گرفته شده است زیرا تصور می‌شده که مورچه‌خورک هم دارای ویژگی‌های پستاندار و هم خزنده است.

مورچه‌خورک‌ها از معدود پستانداران تخم‌گذاری هستند که منقرض نشده‌اند. مورچه‌خورک‌ها ترسو هستند و اگر احساس خطر کنند مانند جوجه تیغی به شکل توپ در می‌آیند. مورچه‌خورک پوزه‌کوتاه گونه بومی استرالیا است و گستره آن در کل قاره استرالیا است. در حال حاضر جمعیت ثابتی دارد و در دسته کمترین نگرانی طبقه‌بندی می‌شود. 

لاک‌پشت رودخانه فیتزروی (Fitzroy River turtle)

لاک‌پشت رودخانه فیتزروی از انتهای خود نفس می‌کشد، امری که به او امکان می‌دهد تا بتواند به مدت 21 روز در زیر آب بماند و تغذیه کند و از شکارچیان پنهان شود.

لاک‌پشت رودخانه فیتزروی به این دلیل اینگونه نامگذاری شده که فقط در رودخانه فیتزروی در جنوب شرقی کوئینزلند استرالیا زندگی می‌کند. طول لاک این حیوان ۲۵سانتی‌متر و رنگ آن از قهوه‌ای روشن تا تیره متغیر است. این گونه توسط اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) و طبق قوانین دولت استرالیا به عنوان گونه آسیب‌پذیر طبقه‌بندی شده است. هنگامی که این لاک‌پشت‌ها به دلیل موانع ساخته انسان مجبور می‌شوند به جای آب از روی خشکی حرکت کنند، طعمه سایر حیوانات مانند خوک‌ها، روباه‌ها و سگ‌ها می‌شوند. این حیوانات همچنین در لانه لاک‌پشت‌ها برای شکار طعمه می‌گذارند.

وامبت (Wombat)

وامبت‌ها پستانداران کیسه‌داری با پاهای کوتاه هستند که شناخته‌شده‌ترین آنها وامبت دماغ برهنه (که به عنوان وامبت معمولی هم شناخته می شود) است. وامبت‌ها از باسن خود به عنوان یک مکانیسم دفاعی استفاده می‌کنند، وقتی تهدید می‌شوند پشت خود را به طرف مهاجم می‌گیرند و در حالت دفاعی با پاهای عقب خود به مهاجم ضربه می‌زنند. پشت آنها توسط چربی، پوست، غضروف و خز احاطه شده است و همچنین می‌توانند از آن برای مسدود کردن ورودی لانه‌هایشان استفاده کنند. فضولات وامبت‌ها مکعبی شکل است، ویژگی‌‌ای که مانع از غلتیدن آنها می‌شود و به آنها امکان می‌دهد قلمروهای خود را علامت‌گذاری کنند.

سه گونه وامبت وجود دارد، وامبت پوزه برهنه که بومی تاسمانی و جنوب شرقی استرالیا است و در مورد خطر انقراض آن نگرانی کمتری وجود دارد. وامبت بینی مودار جنوبی که عمدتا در جنوب استرالیا یافت می‌شود و تقریبا در معرض خطر است. با این حال، IUCN و دولت استرالیا وامبت دماغ مودار شمالی را به‌عنوان گونه در معرض خطر جدی شناسایی کرده‌اند. تنها ۳۱۵ وامبت دماغ مودار شمالی باقی مانده که در دو منطقه کوچک و حفاظت شده در کوئینزلند زندگی می‌کنند و به زودی سایت جدیدی نیز ایجاد خواهد شد. وامبت‌ها توسط بیماری به نام جرب، فعالیت‌های کشاورزی، خشکسالی، سیل و آتش سوزی تهدید می‌شوند.

صاریغ کوتوله کوهی (Mountain pygmy possum)

صاریغ کوتوله کوهی تنها پستاندار و کیسه‌دار دارای خواب زمستانی استرالیایی است که به طور انحصاری برای زندگی در مناطق کوهستانی پوشیده از برف ویکتوریا و نیو ساوت ولز استرالیا سازگار شده است.

صاریغ کوتوله کوهی به اندازه موش و به رنگ قهوه‌ای مایل به خاکستری است و شکم سفید و دمی بدون پشم و پاهایی دست مانند دارد. متاسفانه، به دلیل تخریب زیستگاه‌شان، تغییرات آب و هوا، شکار شدن توسط روباه‌ها و گربه‌های وحشی و کاهش عمده منبع غذایی اصلی آنها، پروانه بوگونگ، صاریغ کوتوله کوهی توسط IUCN به عنوان در معرض خطر جدی و توسط دولت استرالیا در معرض خطر قرار گرفته است.

بادپر شکری (Sugar glider)

بادپر شکری‌ها مانند ابرقهرمانان کوچک و بامزه‌ای هستند که شنلی طبیعی در بدن خود دارند و با دندان‌های شیرین‌شان ظاهری بسیار دوست‌داشتنی دارند.

بادپر شکری‌ یا شوگر گلایدر یک صاریغ کوچک است که در میان درختان زندگی می‌کند و می‌تواند بین آنها بپرد. این جانور همه‌چیزخوار است، اما بیشتر تمایل به خوردن غذاهای شیرین مانند شیره و شهد دارد و نامش هم به همین دلیل شوگر گلایدر است. بادپر شکری‌ در شمال و شرق استرالیا یافت می‌شود و از نظر خطر انقراض نگرانی کمی نسبت به آن وجود دارد. البته آن‌ها در معرض خطر تخریب زیستگاهشان در مقیاس بزرگ هستند. 

شوگر گلایدرها معمولا به عنوان حیوان خانگی نامتعارف مورد تقاضا هستند، اما این حیوانات، وحشی هستند و برای حضور در خانه انسان مناسب نیستند. آنها نیاز به بالا رفتن از درختان و تعامل با گونه خود دارند.

روباه پرنده/ خفاش میوه‌خوار (Flying fox/fruit bat)

روباه‌های پرنده یا خفاش‌های میوه‌خوار از حیواناتی هستند که خیلی مورد پسند واقع نمی‌شوند و یکی از دلایل آن این است که تصورات اشتباهی درباره آن‌ها وجود دارد. البته که ما باید قدردان آنها باشیم. آنها گرده‌افشان‌های فوق‌العاده‌ای هستند که برای تغذیه و پراکندن دانه‌ها مسافت‌ زیادی را طی می‌کنند. بسیاری از درختان به آنها وابسته هستند و در طول میلیون‌ها سال به کمک آنها تکامل یافته‌اند. بسیاری از حیوانات، از جمله کوالای محبوب و دوست‌داشتنی، بدون کمک آنها وجود نداشتند. بدون وجود خفاش‌ها به این اندازه میوه و شکلات متنوع نداشتیم، زیرا که این خفاش‌ها کاکائو را گرده‌افشانی می‌کنند.

روباه پرنده و خفاش میوه‌خوار دو نام برای اعضای سرده Pteropus هستند که بومی مناطق شرق آفریقا، جنوب و جنوب شرقی آسیا و استرالیا هستند. در مجموع بیش از ۶۰ گونه زنده از آنها وجود دارد که ۱۹ گونه آنها در خطر انقراض یا به شدت در معرض خطر هستند. بسیاری از این خفاش‌ها به دلیل تغییرات آب و هوایی، توسعه انسانی و کشاورزی و تهدیداتی از جمله تورها و سیم‌های خاردار، گونه‌های مهاجم و بیماری‌ها با خطر نابودی مواجه هستند.

شیطان تاسمانی (Tasmanian devil)

شیطان تاسمانی زیبا و دوست داشتنی به نظر می‌رسد، اما یکی از قوی‌ترین گازهای دنیا را دارد. گاز آنها می‌تواند استخوان‌ها را خرد کند و حتی فلزات را سوراخ کند.

شیطان تاسمانی که تنها در جزیره ایالت تاسمانی یافت می‌شود، یک کیسه‌دار گوشتخوار است. شیطان تاسمانی در واقع بزرگترین کیسه‌دار گوشتخوار زنده جهان است، گرچه جثه کوچکی به اندازه یک سگ دارد. این جانور علیرغم اندازه نه چندان بزرگش، بسیار عضلانی است و جیغ بسیار بلندی نیز دارد. شیطان تاسمانی علاوه بر شکار طعمه، از لاشه حیوانات نیز تغذیه می‌کند. امروزه این گونه توسط اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) و دولت استرالیا در فهرست گونه‌های در معرض خطر انقراض قرار گرفته و جمعیت آن رو به کاهش است. تهدید اصلی این جانور یک بیماری به نام تومور صورتی شیطان تاسمانی (Devil facial tumour disease) یا سرطان تاسمانی است. این گونه همچنین قربانی تصادف‌های جاده‌ای و حیوان آزاری می‌شود و در برخی مناطق مورد آزار و اذیت انسان‌ها قرار می‌گیرد.

کانگورو (Kangaroo)

کانگورو شاید نمادین‌ترین حیوان و سمبل در استرالیا باشد که با کیسه جلوی شکم، پاهای عقبی بزرگ و دم قدرتمندش که او را قادر می‌سازد با سرعت بالا پرش کند، شناخته می‌شود. این کیسه‌داران در سراسر قاره استرالیا، به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک آن یافت می‌شوند. کانگوروها گیاهخوار هستند و از علف‌ها و درختچه‌ها تغذیه می‌کنند و با محیط‌های متفاوت و متنوع استرالیا سازگار شده‌اند. کانگوروها که با قدرت و چابکی خود شناخته می‌شوند، به نماد محبوب حیات وحش استرالیا تبدیل شده‌اند و یکی از جاذبه‌های اصلی استرالیا برای گردشگرانی‌اند که از این کشور بازدید می‌کنند.

کوآلا (Koala)

کوآلا که اغلب به عنوان خرس کوآلا از آن‌ یاد می‌شود، یک کیسه‌دار منحصر به فرد و بومی استرالیا است که با گوش‌های گرد و کرکی متمایز و بینی بزرگ و قوس‌دارش شناخته می‌شود. این گیاهخواران درختی عمدتا در جنگل‌های اکالیپتوس در شرق استرالیا یافت می‌شوند، جایی که عمدتا می‌توانند در آن از برگ‌های اکالیپتوس تغذیه کنند. کوآلاها رفتاری ملایم و ظاهری خواب‌آلود دارند و بیشتر وقت خود را به استراحت در شاخه‌های درختان اکالیپتوس می‌گذرانند. جمعیت کوآلاها به دلیل تصادفات جاده‌ای، آتش‌سوزی جنگل‌ها و از بین رفتن زیستگاه و سایر چالش‌های زیست‌محیطی در معرض خطر است.

نادرترین حیوانات استرالیا

از آنجایی که بیش از ۸۰ درصد از پستانداران و خزندگان استرالیا منحصر به استرالیا هستند و بیش از ۵۰۰ حیوان آن در فهرست گونه‌های در خطر انقراض قرار دارند، جای تعجب نیست که استرالیا حیواناتی دارد که به ندرت می‌توان آنها را در طبیعت دید. در ادامه پنج مورد از نادرترین و در معرض خطرترین آن‌ها را آورده‌ایم:

آنتچینوس سرخاکستری (Silver-Headed Antechinus)

این کیسه‌داران کوچک آنقدر کمیاب هستند که تا سال ۲۰۱۳ هیچ‌کس از وجود آن‌ها خبر نداشت. آن‌ها در جنگل‌های اکالیپتوس و جنگل‌های مرطوب و بارانی کوئینزلند مرکزی یافت شده‌اند و تنها ۲۵۰۰ آنتچینوس سرخاکستری در طبیعت وجود دارد و جمعیت آن‌ها رو به کاهش است. تعداد این گونه به دلیل آتش سوزی جنگل‌ها کاهش یافته است، امری که منجر به کمبود منابع غذایی آن‌ها نیز می‌شود. 

ریزموش جزیره کانگورو (Kangaroo Island dunnart)

از آنجا که حدود 30 درصد از جزیره کانگورو در آتش‌سوزی‌های سال‌های ۲۰۱۹-۲۰۲۰ ویران شده است، این کیسه‌داران گوشتخواری که فقط در جزیره یافت می‌شوند به انقراض نزدیک‌تر شده‌اند و اکنون کمتر از ۵۰ ریزموش جزیره کانگورو در طبیعت زنده هستند. گروه‌های حفاظتی در تلاش برای حفاظت از این گونه هستند و یکی از اقدامات آنان شامل ایجاد یک منطقه پناهگاهی است که عاری از شکارچیانی مانند گربه‌های وحشی باشد.

طوطی شکم نارنجی (Orange-bellied parrot)

 طوطی شکم نارنجی یکی از نادرترین گونه‌های موجود در جهان است که تنها حدود ۵۰ عدد از این آن در طبیعت باقی مانده است. از بین رفتن زیستگاه، کاهش منابع غذایی و افزایش رقابت سایر پرندگان و تهدید روباه‌ها و گربه‌ها همگی باعث شده است که این گونه به شدت در معرض خطر انقراض قرار گیرد.

نامبت (Numbat)

این کیسه‌دار موریانه‌خوار کوچک در گذر زمان در طبیعت کمیاب‌تر شده است. قبلا در سراسر کشور استرالیا گسترده بود، اما اکنون فقط در غرب استرالیا یافت می‌شود. به دلیل وجود تهدید روباه‌ها، گربه‌ها و پرندگان شکاری برای نامبت‌ها، حافظان محیط زیست در حال محافظت از جمعیت نامبت‌ها در پناهگاه‌های حیات وحش هستند. یک مطالعه در سال ۲۰۲۲ تخمین می‌زند که ۱۹۰۰ نامبت وجود دارد.

صاریغ کوتوله کوهی (Mountain pygmy possum)

صاریغ کوتوله کوهی که پیش‌تر به آن پرداختیم، یکی دیگر از حیوانات نادر استرالیا است. از این کیسه‌داران کوچک حدود ۲۰۰۰ عدد در طبیعت وجود دارد. از دست دادن زیستگاه باعث کاهش آن‌ها شده زیرا آن‌ها در مناطقی زندگی می‌کنند که به عنوان پیست اسکی نیز استفاده می‌شوند. تغییرات آب و هوایی که منجر به زمستان‌های کوتاه‌تر و برف کمتر می‌شود نیز جمعیت صاریغ کوتوله کوهی را به شدت تحت تاثیر قرار داده است.

خطرناک‌ترین حیوانات استرالیا

استرالیا با داشتن اقلیم و زیست‌بوم متفاوت و منحصر به فرد خود، به داشتن برخی از خطرناک‌ترین حیوانات جهان نیز معروف است. برخی از خطرناک‌ترین و ترسناک‌ترین آن‌ها عبارتند از: تمساح آب شور که به دلیل رفتار تهاجمی و گاز قوی خود معروف است، عروس دریایی جعبه‌ای که نیش آن می‌تواند کشنده باشد و مار قهوه‌ای شرقی که یکی از سمی‌ترین مارهای جهان به شمار می‌رود. از دیگر حیوانات خطرناک استرالیا می‌توان به عنکبوت آترکس ربوستوس، هشت‌پای حلقه‌آبی و گونه‌های مختلف کوسه مانند کوسه سفید بزرگ و کوسه ببری اشاره کرد. بسیار حائز اهمیت است که هنگام مواجهه با حیات وحش در استرالیا احتیاط کنید و از قبل نسبت به خطرات احتمالی آن آگاه باشید.

سوالات متداول